Tükürük, Mide ve Pankreas Öz Sularında Bulunan Maddeler
Vücudun sindirim sisteminde görev alan tükürük, mide ve pankreas öz suları, besinlerin parçalanması ve emilimi için gerekli enzimler, iyonlar ve diğer bileşenleri içerir. Bu sıvıların her biri, sindirim sürecinin farklı aşamalarında önemli rol oynar.
1. Tükürük Öz Suyu
Tükürük, tükürük bezleri tarafından salgılanır ve ağızda sindirimin başlamasını sağlar. İçerdiği başlıca maddeler şunlardır: - Amilaz (Ptiyalin): Karbonhidratların (nişasta gibi) parçalanmasını başlatan enzim.
- Lizozim: Antimikrobiyal etki göstererek ağız içindeki bakterileri kontrol altında tutar.
- Müsin: Tükürüğün kayganlaştırıcı özelliğini sağlayan, besinlerin yutulmasını kolaylaştıran glikoprotein.
- Elektrolitler: Sodyum, potasyum, kalsiyum ve bikarbonat iyonları; tükürüğün pH dengesini korur ve enzim aktivitesini destekler.
- Su: Besinlerin çözünmesine ve ağız içi nemliliğine katkıda bulunur.
2. Mide Öz Suyu
Mide öz suyu, mide bezleri tarafından salgılanır ve protein sindirimi ile mikroorganizmaların yok edilmesinde etkilidir. Temel bileşenleri şunlardır: - Hidroklorik Asit (HCl): Mide pH'ını düşürerek (asidik ortam oluşturarak) proteinleri denatüre eder, mikroorganizmaları öldürür ve pepsin enziminin aktivasyonunu sağlar.
- Pepsin: Proteinleri daha küçük peptitlere parçalayan enzim; asidik ortamda aktif hale gelir.
- Mukus: Mide duvarını asit ve enzimlerin tahriş edici etkisinden koruyan jel benzeri bir tabaka oluşturur.
- İntrinsik Faktör: B12 vitamininin ince bağırsakta emilimi için gerekli olan glikoprotein.
- Su ve Elektrolitler: Sindirim karışımının sıvı içeriğini sağlar.
3. Pankreas Öz Suyu
Pankreas öz suyu, pankreas tarafından salgılanır ve ince bağırsağa boşaltılarak karbonhidrat, protein ve yağ sindirimini tamamlar. İçeriğinde şunlar bulunur: - Amilaz: Nişasta ve diğer karbonhidratları maltoz ve glikoza kadar parçalar.
- Lipaz: Yağları (trigliseritleri) yağ asitleri ve gliserole hidroliz eder.
- Tripsin ve Kimotripsin: Proteinleri ve peptitleri daha küçük peptitlere ayıran proteaz enzimleri; ince bağırsakta aktifleşir.
- Karboksipeptidaz: Proteinlerin son amino asitlerini serbest bırakan enzim.
- Nükleazlar: DNA ve RNA'yı parçalayan enzimler.
- Bikarbonat İyonları (HCO₃⁻): Mideden gelen asidik içeriği nötralize ederek ince bağırsağın pH'ını optimize eder ve enzimlerin çalışması için uygun ortam sağlar.
- Su ve Elektrolitler: Sindirim sıvısının hacmini artırır ve iyon dengesini korur.
Özet
Tükürük, mide ve pankreas öz suları, sindirim sisteminin düzgün işleyişi için hayati öneme sahiptir. Tükürük karbonhidrat sindirimini başlatır, mide öz suyu proteinleri parçalar ve koruyucu işlev görür, pankreas öz suyu ise besinlerin son parçalanmasını sağlayarak emilime hazır hale getirir. Bu sıvıların bileşimindeki enzimler, asitler, iyonlar ve diğer maddeler, besinlerin etkin bir şekilde işlenmesi için uyum içinde çalışır.
|
