Tükürük bezi, ağız çevresinde bulunan ve tükürük salgılayan bezlere verilen isimdir. Ağız içerisinde tükürük bezleri tarafından salgılanan tükürük, yiyeceklerin sindirilmesinde yardımcı olur. Ayrıca tükürük, ağız içerisinde oluşan bakterilerin dengelenmesini sağlayarak dişleri çürüklerden korur. Tükürük bezleri vücudumuzda çene ve kulak altında bulunur. Bu tür bir iltihaplanma hastaların yaşam kalitesini düşüren bir yapıda olsa da, tedavisinin kolaylıkla gerçekleştirilmesi bu sürecin en aza indirgenmesine olanak sağlar. Tükürük bezi iltihabı genellikle kulak altında ve çene altında şişlik olarak kendisini gösteren bir belirti ile gözlemlenir. Ancak bazen ani gelişen iltihaplanmalarda farklı belirtiler ile de tanısı konulabilir.

Tükürük bezi iltihapları, tükürük üreten bezlerin viral veya bakteriyel enfeksiyona uğraması ile meydana gelir. Her insanda üç çift büyük tükürük bezi bulunur: Submandibular bezler, parotis bezler ve sublingual bezler. Parotis bezler kulakların ön kısmında olup çene üzerinde ve her iki yanak bölgesinde birer adet olmak üzere toplamda iki adettir. Bu bezlerdeki enflamasyona parotit ve kabakulak adı verilir. Submandibular bezler ise çene altında ve çenenin her iki tarafında birer adet olmak üzere iki adettir. Sublingual bezler ise dilin alt kısmında ve ağız tabanının hemen altında bulunur ve iki adettir. Tükürük bezlerinin hepsi ağız içerisinde çene ve kulak altında bulunur.

Tükürük bezi iltihabı, özellikle belirttiğimiz üç büyük tükürük bezinde oluşan hastalıklar ve olası eksikliklerden kaynaklanmaktadır. Nedenlerinin başlıcaları bağışıklık sisteminin zayıflaması, aşırı sıvı kaybı, kabakulak ve tükürük salgısının ağız içerisinde azalmasıdır.

Tükürük bezi iltihabı tanısında çıplak gözle çene ve kulak altında şişme ve kızarıklık gözlemlenir. Bu iltihaplanma fiziksel muayene için kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılmalıdır. Muayene esnasında ağız içerisinde tükürük kanalındaki taş fark edilebilir. Bezlerde büyüme gözlemlenir ve iltihabın irin akıntısı ağız içerisine boşalabilir. Bu durumlar viral enfeksiyonlarda görülür. Eğer bir bakteri enfeksiyonu yani iltihaplanması söz konusu ise ağrılar hissedilir ve bu ağrılar neticesinde bilgisayarlı tomografi ve ultrason ile tanı kesinleştirilir.

Her tükürük bezi iltihaplanması tedavi gerektirmeyebilir. Tükürük bezi iltihaplanmalarında genellikle bakteriyel tabanlı olduğu kanısı yaygın olduğundan doğrudan antibiyotik kullanımı yapılır. Ancak iltihaplanma viral ise antibiyotik kullanımı yarar sağlamaz ve oluşan iltihaplanmanın iyileşmesini sağlamaz. Bunun yerine iltihaplanmanın tam nedeni belirlendikten sonra, viral enfeksiyon durumunda ağız içi temizliği hijyeni ve bakımının düzenli bir şekilde yapılması tükürük bezi iltihabının iyileşmesi için yeterlidir. Bakteriyel iltihaplanma ise antibiyotik kullanılarak tedavi edilebilir. Parotit ve kabakulak durumlarında ilaç kullanımından ziyade bol sıvı tüketimi, sıcak kompres uygulaması ve bol bol dinlenme şeklinde bir tedavi uygulanmalıdır. İleri derecede bakteriyel iltihaplanma durumunda ve ilaçların çözüm olmaması halinde cerrahi müdahale gerekebilir. Bu müdahale, hekim tarafından iltihabın bulunduğu yere kesi işlemi yapılarak içerisindeki enfeksiyonun boşaltılması şeklinde gerçekleştirilir.

Düzenli ağız hijyeni, sağlıklı beslenme ve bol sıvı tüketimi ile tükürük bezi iltihabından korunmak mümkündür. Sağlıklı kalın.