Tükürük, ya da diğer adıyla salya, ağızda üretilen bir çeşit sıvıdır. Bu sıvı, dilin altında bulunan tükürük bezleri aracılığı ile üretilir. Tükürük çoğunlukla sudan meydana gelir, ancak içinde elektrolitler, mukus, bazı enzimler ve antibakteriyel bileşikleri barındırır. Nişastayı kimyasal yöntemler ile parçalayan enzimleri yapısında bulunduran tükürük, diş çürümesini önemli ölçüde engeller.

Tükürük pH değeri nötre çok yakındır. İnsan tükürüğünün pH skalasındaki yeri genellikle 6.5 ile 7.4 arasında değişir. Farklı hayvanlar, tükürük bezlerine benzeyen organlarında kendilerini koruma amaçlı farklı bileşenler üretebilirler. Örneğin, yılanlar tükürük bezlerine benzer organlarında zehir üretirler.

Tükürük, sindirimi başlatan bir sıvıdır. Nişastayı maltoz ve dekstrine parçalar ve sindirimin diğer aşamalarında kolaylık sağlar. Ayrıca tükürük, ağızdaki birçok bakteriyi yok eder. Ancak ağız hijyeni düzenli olarak sağlanmadıkça bu antibakteriyel bileşiklerin etkisi yeterli olmaz. Bunun yanı sıra, tükürük dişlere yapışan tartarları parçalar ve ağızda kalan besin artıklarını ayrıştırmaya devam eder.

Tükürüğün diğer önemli işlevlerinden biri ise özgül ağırlıkları farklı olan su, yağ ve asit tarzı maddelerin faz farkı oluşturarak ayrışmasını engellemek ve bunların karışımını sağlayarak sindirimi kolaylaştırmaktır. Mide içerisinde düşük özgül ağırlığa sahip yağlar üst tarafta, daha fazla özgül ağırlığa sahip asit ve su ise alt tarafta kalır ve ayrışır. Bu nedenle mide asitlerinin yağları parçalayabilmesi zorlaşır. Tükürük, bu faz farkını yok ederek uzun bir süre özgül ağırlıkları eşitler ve böylece su, yağ ve asit katmanlarını yok ederek sindirimi kolaylaştırır.

Tükürük, çeşitli bileşenlerden oluşur:

Tükürüğün pH seviyesinin dengede tutulması, ağız sağlığı için oldukça önemlidir. Düşük pH seviyeleri asidik ortam yaratır, bu da diş minesinin zayıflamasına ve diş çürümelerine sebep olabilir. Yüksek pH seviyeleri ise alkali bir ortam yaratır ve ağızda taş oluşumuna yol açabilir.

Sağlıklı bir tükürük pH seviyesini korumak için:

Sonuç olarak, tükürük ağız sağlığının korunmasında ve sindirim süreçlerinin başlamasında kritik bir rol oynar. pH seviyesinin dengede tutulması, bu işlevlerin etkin bir şekilde yerine getirilmesi için gereklidir.