Tükürük Bezi Taşı, Ağız içerisinde hijyeni sağlayan, ağza alınan gıdaların çiğnenmesi için ıslaklığı sağlayan ve ağızda sindirimi başlatan sıvıya tükürük denmektedir. Tükürük, ağız çevresinde bulunan tükürük bezlerince üretilmektedir. Tükürüğü üreten tükürük bezlerinde zaman zaman ortaya çıkan problemlerden biri de tükürük bezi taşlarıdır.
Taşlar, kalsiyum içeriklidir. Tükürüğü yoğun olması, tükürük kanalarında sorunlar çıkması ya da bazı hastalıkların oluşmasıyla kanallarda biriken kalsiyum ve ölü hücreler zaman içerisinde taşa dönüşür. On bin bireyden birinde görülen bu rahatsızlıkta çoğunlukla tek bir taş olur. Bunlar tükürük kanallarını tıkayarak bireye rahatsızlık verir. Taşlar 1 mm ebadından 7 cm ebadına kadar görülmektedir.
Tükürük Bezi Taşı Belirtileri: En çok görülün belirtisi yemek yerken veya yemekten sonra yanaklarda ve çene altlarında görülen şişmelerdir. Tükürük bezlerinde üretilen tükürük kanallar tıkalı olduğu için ağız içerisine geçemez ve taş oluşumundan önceki bölünde birikerek şişliğe sebep olur. Şişlikler ilk zamanlar az olur ve kısa bir süre sonra kaybolur. Kanalı tıkayan taş büyüdükçe tükürük sızıntısı azalacağından şişlikler artık kalıcı hal alır. Şişliğin dışında yanaklarda veya çene altında gerginlik hissi oluşur, iltihaplı ya da jel gibi tükürük oluşması, dil altında veya yanaklarda sertliklerin hissedilmesidir.
Tükürük Bezi Taşının Oluşum Nedenleri: Günümüzde uzmanlar tarafından ortay sürülen üç görüş vardır.
Birincisi tükürük bezi içerisinde oluşan küçük taşların kanlara gelerek orada zamanla birikintiye ve taş yapıya dönüşmesidir. İkincisi yoğunlaşmış mukus salgısının kanalda kalarak zaman içerisinde taşa dönüşmesidir. Üçüncüsü ise ağız bulunan mikro organizmaların, besin parçacıklarının kanala girmesi ve orada taş oluşumuna sebebiyet vermesidir.
Sıvı tüketiminin yeterince olmaması, sigara kullanımı, yeterli sebze, hububat ve tahılların tüketilmemesi taş oluşumunu tetiklemektedir. Hububat ve tahıllarda fitat adı verilen bir madde vardır. Fitat vücutta kristal oluşumları önlemektedir. Safra kesesi ve böbrek taşı oluşumlarının tükürük bezi taşından farklı bir kimyasal özellikleri olduğu için fitat böbrek ve safra kesesi taşlarının oluşumunu önleyemez.
Tükürük Bezi Taşı Tedavisi: Uzmanlar tükürük taşı tedavisinde birkaç yöntem uygulamaktadırlar. Günümüzde en çok uygulanan yöntem siyalendoskopidir. Bunun dışında şok dalga yöntemi, probing ve cerrahi müdahaledir.
Probing: Kanalarda ortaya çıkan küçük çaplı taşların küçük aparatlarla kanalın sıvanmasıyla dışarı çıkarma işlemidir. Bu uygulamada bir mm çapın altında olanlar için yapılmaktadır.
Siyalendoskopi: Tükürük bezi kanalına veya tükürük bezine minik bir kamera yardımıyla ulaşılarak taşların aparatlarla dışarı çıkarılması uygulamasıdır. Taş büyük çaplı ise önce şok dalga yöntemi ile parçalanır; daha sonra parçalar siyalendoskopi yöntemiyle çıkarılır.
Cerrahi Müdahale: Küçük çaplı taşların küçük ölçekli bir cerrahi operasyonla çıkarılmasına sıcak bakılmaktadır. Büyük ölçekli müdahaleler kanallara ve beze telafisi olmayan zararlar verdiğinden düşünülmemektedir.
